วิธีปรับสภาพดิน แก้ดินเป็นกรด-ด่าง ให้เหมาะแก่การปลูกพืช

ดิน ถือเป็นเรื่องที่มีความสำคัญเป็นอันดับต้น ๆ ของการปลูกพืช ถ้าความเป็นกรด-ด่างของดินมาก หรือน้อยเกินไปจะส่งผลกระทบต่อพืช ทำให้พืชไม่เจริญเติบโต และผลผลิตลดลง ถ้าสภาพดินไม่เหมาะสมจะพบปัญหาตั้งเริ่มปลูก ซึ่งสามารถสังเกตได้จากการงอกของเมล็ดหลังหว่านลงแปลง ต้นพืชที่งอกขึ้นไม่สม่ำเสมอ โตช้า แคระแกร็น ใบเหลือง และไม่ตอบสนองต่อปุ๋ย บทความนี้จะมาแชร์วิธีปรับสภาพดิน แก้ปัญหาดินเป็นกรด-ด่าง ให้เหมาะสมกับการปลูกพืช

ค่า pH ดิน ที่เหมาะสมสำหรับการปลูกพืช

 โดยปกติ ดินส่วนใหญ่มีค่า pH อยู่ในช่วง pH 5.0-8.0 แต่ค่า pH ความเป็นกรด-ด่างของดิน ที่เหมาะสำหรับพืชส่วนใหญ่จะอยู่ในช่วง pH 6.0-6.5 หรือ “ดินกรดอ่อน ๆ” ซึ่งเป็นช่วงที่เหมาะที่สุดสำหรับการเจริญเติบโตของพืช เนื่องจากพืชสามารถเอาธาตุอาหารไปใช้ได้ดีที่สุดในช่วงนี้

ค่าความเป็นกรดด่างของดิน (pH 1-14)

ดินมีค่า pH 7 แสดงว่าดินเป็นกลาง
ดินที่มีค่าต่ำกว่า pH 7 แสดงว่าดินเป็นกรด (ดินเปรี้ยว)
ดินที่มีค่ามากกว่า pH 7 แสดงว่าดินเป็นด่าง

 ที่มาข้อมูล : องค์การอาหารและการเกษตรแห่งชาติ (Food and Agriculture Organization of the United Nations,FAO)

ความสำคัญของค่ากรด-ด่างของดิน

ค่า pH ไม่ได้บอกความอุดมสมบูรณ์ แต่เกี่ยวข้องกับการเปลี่ยนแปลงแร่ธาตุในดิน ทำให้มีการละลายตัวของธาตุหรือสารต่าง ๆ ในดินออกมา แร่ธาตุบางชนิดละลายตัวออกมามีประโยชน์พืช บางชนิดเป็นพิษกับพืชได้

โดยทั่วไป พืชเติบโตด้วยการดูดซึม (Osmosis) ธาตุอาหารต่าง ๆ ผ่านราก ถ้าดินเป็นกรดจัด (pH ต่ำกว่า 4.5) จะทำให้มีธาตุอะลูมิเนียม แมงกานีส และเหล็ก ละลายออกมากเกินไป จนเกิดเป็นพิษกับพืชที่ปลูก แม้แมงกานีสและเหล็กแม้จะเป็นธาตุอาหารที่สำคัญ แต่พืชต้องการในปริมาณเล็กน้อยเท่านั้น ถ้ามีสะสมอยู่ในดินมากเกินไป ก็จะเกิดเป็นพิษได้

ที่มารูปภาพ : https://www.lsuagcenter.com/portals/our_offices/parishes/richland/features/horticulture/acid-soil-problems

จากตารางแสดงความสัมพันธ์ระหว่าง ค่า pH กับการละลายตัวของธาตุอาหารในดิน ในช่วงที่มีค่า pH อยู่ระหว่าง 6.0-7.0 หรือในสภาวะที่ดินมีสภาพเป็นกรดอ่อน ๆ

สิ่งแรกที่เราต้องทำคือ วัดค่า pH ของดิน เพื่อทราบค่าที่แน่นอนว่าดินเป็นกรด ด่าง หรือ อยู่ในช่วงที่เหมาะสม การปรับค่า pH ของดิน สิ่งแรกที่เราต้องทำคือ วัดค่า pH ในดินให้ทราบค่าที่แน่นอนเสียก่อนว่าเป็นกรดหรือด่าง

วิธีปรับสภาพดิน

ดินเปรียบเสมือนบ้านของพืช สภาพดินที่เหมาะสมจะส่งผลต่อสุขภาพและการเจริญเติบโตของพืชโดยตรง แต่ในธรรมชาติ ดินมีสภาพความเป็นกรด-ด่างที่หลากหลาย โดยมีวิธีปรับสภาพดินดังนี้

แนวทางการแก้ปัญหาดินเป็นกรด

1. คลุมหน้าดินด้วยวัสดุอินทรีย์ เช่น ฟางข้าว ใบไม้ เศษพืช 
   
   
2. การใส่ปุ๋ยหมัก ช่วยเพิ่มธาตุอาหาร และเพิ่มจุลินทรีย์มีประโยชน์
   
   
3. เลือกปลูกพืชที่ทนทานต่อสภาพดินเป็นกรด เช่น มะพร้าว ส้ม ละมุด ฝรั่ง มะกอก
   
   
4. การปรับปรุงธาตุอาหารของพืชในดินให้เพียงพอ
   
   
5. การใส่ปูนเพื่อลดความเป็นกรดของดิน เช่น หินฝุ่น โดโลไมต์ ปูนมาร์ล
   
   - การใช้ปูนขาวปรับระดับ pH แนะนำให้ใส่ขณะดินมีความชื้นและต้องทำการไถพรวนทิ้งไว้อย่างน้อย 2-3 สัปดาห์
   
   เพื่อให้เวลาสำหรับปูนละลาย หลังจากนั้นให้ใช้เครื่องวัดค่ากรด-ด่างดินเช็กอีกครั้งก่อนปลูกพืช
   
   
6. วิธีแก้ดินเป็นกรด ด้วยผลิตภัณฑ์จัสเตอร์ สารปรับสภาพดินชนิดน้ำ ใช้ฉีดพ่นลงดินอัตราการใช้น้ำ 80-100 ลิตร/ไร่
   
   pH ต่ำกว่า 4.5 15 ลิตร/ไร่
   
   

   pH 4.5-5.5 10 ลิตร/ไร่
   
   pH 5.6-9.5 5 ลิตร/ไร่

 
หากไม่ทราบค่า pH แนะนำใช้จัสเตอร์ในอัตรา 5 ลิตร/ไร่ และไม่ควรผสมกับสารกำจัดวัชพืช แต่ถ้ามีการใช้สารกำจัดวัชพืชก่อนหน้า ควรเว้นระยะเวลา 2 สัปดาห์ก่อนใช้จัสเตอร์

แนวทางการแก้ปัญหาดินเป็นด่าง

1. คลุมหน้าดินด้วยวัสดุอินทรีย์ เช่น ฟางข้าว ใบไม้ เศษพืช
   
   
2. ดินด่าง มีวิธีแก้โดยใช้น้ำหมักที่มีค่าความเป็นกรดสูงรดดินเป็นประจำ จะช่วยปรับสภาพความเป็นกรด-ด่าง และเพิ่มจุลินทรีย์มีประโยชน์
   
   
3. เลือกปลูกพืชที่ทนทานต่อสภาพดินเป็นด่าง เช่น
   
   - พืชไม้ดอก ได้แก่ แพรเซี่ยงไฮ้ คุณนายตื่นสาย เล็บมือนาง เข็ม เขียวหมื่นปี บานบุรี เฟื่องฟ้า กุหลาบ ชบา บานไม่รู้โรย
   
   - พืชผัก ได้แก่ ชะอม กะเพรา หน่อไม้ฝรั่ง ผักบุ้งจีน ผักโขม มะเขือเทศ ถั่วพุ่ม ผักกาดหัว
   
   - พืชผลไม้และไม้ยืนต้นอื่น ๆ ได้แก่ มะพร้าว ฝรั่ง ละมุด พุทรา อินทผลัม มะม่วงหิมพานต์ มะยม สะเดา สน ขี้เหล็ก
   
   

4. ดินเป็นด่างใส่อะไรดี ? การใส่สารเคมีบางชนิด เช่น ธาตุกำมะถัน ในขณะที่ดินชื้น ธาตุกำมะถันจะเปลี่ยนเป็นกรดซัลฟูริก มีฤทธิ์ช่วยลดการเป็นด่างของดินลงได้
    

สำหรับเกษตรกรปลูกพืชที่ต้องการปรับสภาพดิน แก้ดินเป็นกรด หรือแก้ดินเป็นด่าง เข้ามาดูที่ TAB Innovation เรามีผลิตภัณฑ์ปรับสภาพดิน ที่ปลอดภัยต่อพืชและผู้ใช้ ไม่เป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อม หากสนใจสอบถามข้อมูลผลิตภัณฑ์เพิ่มเติมได้ที่ 02-954-3120-6 หรือ LINE ID : @TAB Innovation

เอกสารอ้างอิง

1. กรมพัฒนาที่ดิน สำนักงานเกษตรและ สหกรณ์จังหวัด กำแพงเพชร .แผ่นพับด้านการเกษตร.การจัดการดินกรด. สถานีพัฒนาที่ดิน กำแพงเพชร หมู่ 3 อาคารที่ทำการ ถนน พหลโยธิน ตำบล คลองแม่ลาย อำเภอเมือง กำแพงเพชรกำแพงเพชร 62000
2. สุชน คชาทอง 2559 การจัดการดินที่มีปัญหา กลุ่มวางแผนการใช้ที่ดิน สำนักงานพัฒนาที่ดินเขต 12 กรมพัฒนาที่ดิน