โรคกรีนนิ่งในส้ม Citrus greening disease

โรคกรีนนิ่งในส้ม Citrus greening disease

          ส้มเป็นผลไม้ที่มีประโยชน์และมีคุณค่าทางอาหารสูงมาก ทำให้ได้รับความนิยมในการบริโภคจากผู้คนจำนวนมาก มีทั้งขายในประเทศและส่งออกไปต่างประเทศ แต่เนื่องด้วยเกษตรกรที่ปลูกส้มมักพบกับปัญหาการเกิดโรคกรีนนิ่ง  ซึ่งเป็นโรคที่สร้างปัญหาอย่างมากในส้ม ทำให้ผลผลิตลดลง ไม่มีรสชาติ รูปทรงส้มมีลักษณะบิดเบี้ยวไม่เป็นที่ต้องการของตลาด ซึ่งในปัจจุบันยังไม่มียาหรือสารเคมีกลุ่มไหนที่สามารถรักษาโรคกรีนนิ่ง ในส้มได้ ดังนั้นเรามาหาวิธีป้องกันการเกิดโรคกรีนนิ่งให้ช้าที่สุดกันนะคะ

          กรีนนิ่งเป็นโรคที่สำคัญในพืชตระกูลส้มโดยเฉพาะในกลุ่มส้มเปลือกล่อน (mandarin) กลุ่มส้มติดเปลือก (sweet orange) รวมทั้งส้มโอ (pomelo) (Citrus maxima) และกลุ่มมะนาว (small acid lime)(Citrus aurantifolia) โรคนี้จัดเป็นโรคระบาดรุนแรงซึ่งสร้างความเสียหายให้กับต้นส้มตั้งแต่ อดีตจนถึงปัจจุบัน

มีสาเหตุเกิดจากเชื้อแบคทีเรีย Candidatus Liberobacter asiaticus

ลักษณะอาการ : โรคกรีนนิ่งสามารถเข้าทำลายต้นส้มได้ทุกระยะ ซึ่งโรคกรีนนิ่งนั้นสามารถแพร่ระบาดโดยเชื้อแบคทีเรียไปกับกิ่งพันธุ์และถ่ายทอดโดยมีเพลี้ยไก่แจ้เป็นพาหะนำโรค อายุส้มระหว่าง 1 - 5 ปี จะติดโรคง่ายและแสดงอาการชัดเจน แต่เมื่อต้นส้มอายุเกิน 10 ปี ขึ้นไปการเข้าทำลายของเชื้อจะช้าลงและอาการของโรคจะไม่รุนแรง โดยใบเหลืองจะมีขนาดเล็กและชี้ตั้งตรง คล้ายอาการขาดธาตุสังกะสี แมงกานีสและแมกนีเซียมบางครั้งพบว่าใบจะมีจุดสีเหลืองเป็นแต้มๆ หรือจ้ำ กระจายไปทั่วบนใบ

ส่วนมากจะพบกับใบอ่อน ส้มที่เป็นโรคนี้ขนาดของใบจะเล็กลงหนากว่าปกติ และปลายใบตั้งชี้ขึ้น ถ้าหากเป็นโรครุนแรงใบแก่จะโค้งงอผิดปกติ กิ่งและข้อสั้นกว่าปกติ แตกกิ่งมาก ขนาดผลเล็กเมล็ดลีบ ผลมักร่วงก่อนแก่ และจะพบกิ่งแห้งตายจากส่วนปลายยอดแล้วลุกลามไปทั่วต้น

การแพร่ระบาด

สามารถแพร่ระบาดได้ 3 ทาง คือ

1. โดยกิ่งพันธุ์หรือกิ่งตอน ถ้าขยายพันธุ์หรือตอนกิ่งจากต้นที่เป็นโรค เชื้อโรคกรีนนิ่ง สามารถติดไปกับกิ่งพันธุ์ได้ และแพร่กระจายเชื้อโรคได้ไกลทั่วทุกแหล่งที่นำไปปลูก
2. โดยการติดตาทาบกิ่ง ถ้านำตาจากต้นส้มเป็นโรคไปติดตาบนต้นกล้าส้ม หรือขยายพันธุ์โดยวิธีการทาบกิ่งหรือเสียบยอดก็ตาม ต้นพันธุ์ที่ได้ย่อมมีโอกาสติดโรค
3. โดยแมลงพาหะ คือ เพลี้ยไก่แจ้ส้ม (Citrus psylid, Daphorina citri Kuway)

เพลี้ยไก่แจ้ส้ม (Citrus psylid, Daphorina citri Kuway)

          ตัวเต็มวัยมีสีเทาหรือน้ำตาลเหลือง ปีกบางใสและมีจุดลายสีน้ำตาล ขนาดประมาณ 2.5-3.0 มิลลิเมตร ตัวเมียจะวางไข่เดี่ยว ๆ ลักษณะกลมรีสีส้ม ประมาณ 400-1,500 ฟอง ตามมุมใบยอดอ่อน ช่วงเดือนมิถุนายน - กรกฎาคม ส่วนตัวตัวเต็มวัยพบตลอดปี จากรายงานพบว่าเพลี้ยไก่แจ้ส้มจะใช้เวลาอย่างน้อย 15 นาที ในการดูดกินบนใบต้นส้มเป็นโรค และเชื้อโรคกรีนนิ่งสามารถเจริญและขยายพันธุ์ในตัวแมลงได้ตรงส่วนบริเวณต่อมน้ำลาย (salivary glands) และลำไส้ (guts) และใช้เวลาฟักตัวในแมลงประมาณ 1 วันขึ้นไป จากนั้นก็สามารถถ่ายทอดโรคไปยังต้นส้มอื่น ๆ ที่เกาะดูดกินน้ำเลี้ยง ตลอดอายุขัยของแมลง (อายุ 6 เดือน) และจะใช้เวลาอย่างน้อย 15 นาทีเช่นกันในการถ่ายทอดโรค

แนวทางในการป้องกันโรคกรีนนิ่ง ต้องเสริมความแข็งแรงให้ต้นส้มโดยเริ่มจากปรับสภาพดินให้เหมาะต่อการเจริญโตและต้องเสริมด้วยธาตุอาหารและสารกระตุ้นทางใบ จะทำให้ลดความรุนแรงของโรคและการเข้าทำลายของโรคช้าลง

1. หมั่นสำรวจแปลงเป็นประจำ เพื่อดูแมลงศัตรูพืช และลักษณะอาการต่างๆของส้ม
2. ควรมีการส่งวิเคราะห์ดินเพื่อตรวจธาตุอาหารที่จำเป็นต่าง ๆ เพื่อใช้บำรุงต้นส้มอย่างเหมาะสม และค่าความเป็น กรด – ด่างในดิน (pH) ที่เหมาะสมต่อการเจริญเติบโต 1-2 ปี ต่อครั้ง
3. ปรับค่าความเป็น กรด – ด่าง ด้วย จัสเตอร์ อัตราการใช้ขึ้นอยู่กับสภาพความเป็นกรด - ด่าง ของดินแต่ละพื้นที่โดยปริมาณน้ำ 80-100 ลิตร/ไร่

• pH น้อยกว่า 4.5 ควรใช้ 15 ลิตร/ไร่
• ช่วง pH 5-5.5 ควรใช้ 10 ลิตร/ไร่
• ช่วง pH 5-6.5 (หรือในกรณีไม่ทราบค่า pH ของดิน) ควรใช้ 5 ลิตร/ไร่

      4. บำรุงธาตุอาหารรองที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของต้นส้มด้วย ยูมิกซ์ อัตราการใช้ 3-5 กรัม ต่อน้ำ 20 ลิตร ทุก ๆ 14 วัน และ โปรมิกซ์ อัตรา 30 กรัม ต่อน้ำ 20 ลิตร ทุก ๆ 7 วัน หรือตามความเหมาะสมของสภาพต้นส้ม

5. ป้องกันการเกิดโรคและละลายฟอสฟอรัสในดินให้อยู่ในรูปที่ต้นส้มนำไปใช้ประโยชน์ได้ด้วยโดยใช้ ไตร - แท๊บ อัตราการใช้ 100 กรัม ต่อน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นลงดินและทางใบ ทุก ๆ 7 วัน ฉีดพ่นช่วงเวลาเย็นหลีกเลี่ยงแสงแดดจัด

6. ป้องการการระบาดของเพลี้ยไก่แจ้ด้วย บิวเวอร์ และ เบนดิกซ์ อัตราการใช้บิวเวอร์ 100 กรัม ร่วมกับ เบนดิกซ์ 5-10 ซีซี ต่อน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นช่วงเวลาเย็นหลีกเลี่ยงแสงแดดจัด

7. หากสภาพอากาศมีอุณหภูมิที่สูงจนเกินไปทำให้ใบส้มไหม้ (sunburn) สามารถใช้ ทีเอบี ซิงค์ เพื่อป้องกันการไหม้ของใบส้มได้ โดยใช้อัตราการใช้ 5 – 10 กรัม ต่อน้ำ 20 ลิตร

8. ต้นส้มจะมีการเจริญเติบโตที่ดี หากได้รับธาตุอาหารครบถ้วน ซึ่งนอกจากธาตุอาหารหลัก ธาตุอาหารอง แล้วยังต้องมีธาตุอาหารเสริมบำรุงต้นด้วย ได้แก่

• ซีวีด (สารสกัดสาหร่าย) อัตราการใช้ 30 ซีซี ต่อน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นทุก ๆ 7 วัน
• ไบโอไลฟ์ เอ็ม 40 (กรดอะมิโน) อัตราการใช้ 20 ซีซี ต่อน้ำ 20 ลิตร ฉีดพ่นทุก ๆ 7 วัน
• ฮิวมิค พลัส (กรดฮิวมิค และกรดฟลูวิก) อัตราการใช้ 1 – 1.5 กิโลกรัม ต่อน้ำ 1000 ลิตร ใส่ผสมไปกับปุ๋ยในระบบการให้ปุ๋ยของต้นส้ม

เรียบเรียงโดย : ปรางค์นัดดา ประกอบนา

เอกสารอ้างอิง

Hall, D.G., et al., Asian citrus psyllid, Diaphorina citri, vector of citrus Huanglongbing disease. Entomologia Experimentalis et Applicata, 2013. 146(2): p. 207-223.

Grafton-Cardwell, E.E., L.L. Stelinski, and P.A. Stansly, Biology and management of Asian citrus psyllid, vector of the Huanglongbing pathogens. Annu Rev Entomol, 2013. 58: p. 413-32

Rogers, M., P.A. Stansly, and L. Stelinski, Florida citrus pest management guide: Asian citrus psyllid and citrus leafminer. Entomol. Nematol. Dept., Fla. Coop. Ext. Serv., Inst. Food Agri. Sci., Univer. Fla., ENY-734, 2012.

Stansly, P.A., J.A. Qureshi, and B.C. Kostyk, Evaluation of three application rates of fenpyroximate and tolfenpyrad against Asian citrus psyllid and citrus leafminer in oranges: fall, 2012. Anthrop Manag Tests, 2013. 38.

https://californiacitrusthreat.org/pest-disease/